Magie. We zijn allemaal wel eens gegrepen door de gevaarlijke ‘avada kedavra’ van Lord Voldemort of het vrolijke ‘bibbedy bobbedy boo!’ van de goede fee in Assepoester. Ondertussen weten we allemaal ook wel dat magie niet bestaat. Maar is dat wel zo? In het 16^e-eeuwse Engeland dacht een groep mensen wel dat magie bestond. Ze schreven allerlei soorten incantations op. Jij zou die nu toverspreuken noemen. Ze hoopten dat deze incantations ervoor zorgden dat de demonen, engelen en geesten die ze opriepen hun wens kwamen vervullen. Ze hadden er zelfs vaste structuren voor. Geen tijd voor een tekenfilm of tovenaar zonder neus. Nee, dit was het echte werk.

Mensen van toen, mensen van nu

De middeleeuwse magiërs dachten namelijk heel anders dan wij. Er was minder wetenschappelijke kennis over de wereld. Kennis die wij nu wel hebben. Logisch dan, dat jij de wereld om je heen op een andere manier bekijkt dan de 16^e -eeuwse mensen. 

Magie in de middeleeuwen

Je las al dat men in de middeleeuwen geloofde in magie. Toch zal je waarschijnlijk een ander beeld van die magie hebben. Wij denken bij magie aan het zwaaien met stokjes en roepen van korte toverspreuken. De middeleeuwse magiërs geloofden dat magie draaide om het manipuleren van de onzichtbare, ontastbare spirituele krachten om hun heen. Ze geloofden dus dat er spirituele krachten bestonden die zij niet konden zien. Maar ze dachten dus wel dat ze die konden manipuleren. Dat is precies waar hun incantations om draaiden. Ze riepen deze spirituele krachten aan. Daarmee wilden ze bereiken dat engelen, demonen, geesten en zelfs God boog naar hun wil en hun wensen vervulden.

Incantations en interne structuren: wat was er allemaal belangrijk?

Maar pas op! Als je het verkeerd deed dan konden er wel eens nare gebeurtenissen plaatsvinden. Als jij je niet goed indekte en niet tot op het detail uitsprak wat je wilde, dan kon de mensheid zelfs ten onder gaan. Goed oppassen dus. Er waren verschillende soorten incantations. Zo had je bijvoorbeeld de oproepende, licentie en uitvoerende incantation. Allemaal anders, maar ze hebben wel dezelfde soort onderdelen. Ieder onderdeel had een eigen functie. Zo zorgden zij ervoor dat alles goed verliep. Deze onderdelen zijn er allemaal te vinden:

– De verklaring. In dit deel staat duidelijk dat alles wat volgt een bevel is en geen verzoek. Dat klinkt dan bijvoorbeeld als ‘I conjure you’ (Ik roep jou op). Als je dit niet goed deed dan gebeurde er niets.

– Het aanspreken. Hier maakt de magiër duidelijk wie of wat hij aanroept. Er zijn zelfs specifieke geesten of demonen die bepaalde wensen vervullen. Wel de goede aanroepen dus.  

– Het aanroepen. Hier roept de magiër hulp van goddelijke krachten om hem te helpen en beschermen. Er zijn 9 categorieën binnen dit deel: God, alle namen van God of Jezus Christus, heilige daden gedaan door Jezus Christus, alle heiligen, de Maagd Maria, engelen, wezens, het laatste oordeel en de temmer van alle demonen.

– De instructie. Hier komt pas naar voren wat de magiër wil. De opdracht dus. Hier moet je ook enorm duidelijk zijn. Als je dat niet doet, dan doet wie of wat je aangeroepen hebt lekker waar ze zin in hebben.

Magiër in spé

Met deze bijzondere kennis in jouw hoofd kun je anders kijken naar die gekke middeleeuwers. Jij weet nu immers dat hun wereldbeeld anders was. Wie weet ontrafel jij wel de volgende tekst en kom je tot de ontdekking dat magie helemaal niet zo onwerkelijk is als je denkt. Je weet nu ook met welke onderdelen je een goede incantation op moet bouwen. Maar wees gewaarschuwd: doe voorzichtig en dek jezelf goed in. Roep de hulp van God aan en wees duidelijk in wat je wil. Want voor je het weet ontketen je de volgende Apocalyps!

Meer weten?

In dit filmpje legt dr. Sándor Chardonnens, docent en onderzoeker aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, je nog eens uit hoe je een geest op moet roepen:

Op de website van de British Library kun je nog meer informatie vinden over manuscripten: https://www.bl.uk/collection-guides/sloane-manuscripts

Je kunt ook de boeken lezen van Richard Kieckhefer, een van de bekendste onderzoekers binnen de necromancie in de middeleeuwen:  https://www.bol.com/nl/nl/p/magic-in-the-middle-ages/9200000038355582/

Bronnen

Posthumus, L. (2019) , “Thou shalt com and apere and fulfyll my request”: Eveluating Structures in Late Medieval Conjurations.

Kieckhefer, R, Forbidden Rites: a Necromancer’s Manual of the Fifteenth Century (1997). Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.

Images: Sloane 3853. Manuscript, From the British Library, London.